نظر شما در مورد شایعاتی که در فضای مجازی در مورد آیت‌الله کاشانی منتشر شده است چیست؟
این‌ها شایعات مربوط به اسنادی است که از طرف وزارت خارجه آمریکا منتشر شده است. بعد از انتشار این اسناد جوی حاکم شده مبنی‌بر اینکه آیت‌الله کاشانی در کودتا نقش داشته است و این روایت در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. به نظرم مهم‌تر از اینکه داستان‌ها در این فضا مطرح شود این است که اسناد را مورد بررسی قرار دهیم. تاکنون فکتی نسبت به این قصه ارائه نشده است پس می‌توان گفت مساله اصلی کودتای خود آمریکایی‌هاست که دارد تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. انگشت اتهام باید به طرف خود آمریکایی‌ها باشد اما این مساله نادیده گرفته می‌شود و در اسناد کلمه‌ای تحت عنوان آیت‌الله کاشانی جست‌وجو می‌شود و هیچ سندی هم پیدا نمی‌شود. این چیزی که الان مطرح می‌شود صرفا یک برگ از اسناد منتشر شده و صرفا نام آیت‌الله کاشانی در آن آمده است. تلگراف و صحبتی است که سرلشکر زاهدی آن را مطرح کرده است. نه اینکه آیت‌الله کاشانی یک کودتاچی است یا در ارتباط با آمریکاست بلکه یک نقل قولی است که خیلی هم مخدوش است.
نقل قولی مخدوش از یک آدم مخدوش که خودش کودتاچی و در ارتباط با آمریکا بوده است. به نظرم استناد کردن به یک نقل قول در حوزه تاریخ‌پژوهی جایگاهی ندارد. اما ما سندهای دیگری داریم مبنی‌بر اینکه آیت‌الله کاشانی عموما با کودتاچی‌ها نبوده و با آمریکایی‌ها ارتباط نداشته است. به نظرم نامه آیت‌الله کاشانی به دکتر مصدق یکی از اسناد مطرح در این زمینه است که توسط تاریخ نگاران مطرح صحت این نامه تایید شده است. در مستند ما هم با دکتر یزدی و مهندس توسلی و سایر افرادی که در نهضت آزادی و جبهه ملی فعالیت داشتند مشورت کردیم و آنها هم اذعان داشتند که آیت‌الله کاشانی نقش بسزایی خصوصا در قیام سی تیر و حمایتش از دکترمصدق داشته است. بنابراین این‌ها را وقتی در کنار هم قرار می‌دهیم، انتشار این خبر و جوی که ایجاد شده است اسمش را چیزی نمی‌شود گذاشت جز دامن زدن به اختلافات و جهت‌گیری افکار عمومی به سمتی که انگشت اتهام را از سمت کودتاچی اصلی که آمریکاست دور کنیم و اختلاف را مابین آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق ببینیم. در صورتی که آن کسی که انگشت اتهام باید به سمتش باشد خود آمریکاست. در مورد اسناد هم می‌توان صحبت کرد. خود این اسناد هم مخدوش است و خیلی از اسامی در آنها سانسور شده است. بعضی از اسامی اصلا در این متن نیامده و فقط سمت‌ها در آن ذکر شده است. لذا این اسناد نمی‌تواند اسناد دقیقی باشد تا مبنی‌بر این ما بگوییم آیت‌الله کاشانی نقش داشته است. البته اینکه آمریکا اسناد را منتشر کرده قابلیت این را دارد که بررسی شود مبنی‌بر اینکه آیا این تمام اسناد است؟ آقای آبراهامیان که کتاب کودتا را نوشته است خودش اذعان دارد که آمریکا به هیچ وجه حاضر نمی‌شود که تمام اسناد را در مورد کودتای 28 مرداد منتشر کند. در حقیقت این تمام اسناد نیست. اسناد سیا در هیچ جایی منتشر نشده است. یعنی همین سندی که امروز منتشر شده و در حدود هزار صفحه است در آن خبری از اسناد سیا نیست. چرا نمی‌آیند آنها را منتشر کنند و واقعا اسامی آنهایی که درگیر بودند را بگویند.
آیا در تحقیقات‌تان در مورد این شایعات به مطلبی یا موضوعی برخوردید؟
نه. قطعا اگر بر خورد می‌کردیم در مستند می‌آوردیم.
البته ویدئویی در فضای مجازی هم منتشر شده است که ملاقات آیت‌الله کاشانی و سفرای آمریکایی و انگلیس بعد از کودتای 28 مرداد را نشان می‌دهد، نظر شما در این مورد چیست؟
این ویدئو کاملا ساختگی است یعنی بخشی از ویدئو که مربوط به آیت‌الله کاشانی در کنار مظفر بقایی بوده که کات شده و کنار تصاویری کار شده که خانه دکتر مصدق بوده وکاملا یک کار غیراخلاقی در تدوین انجام داده‌اند که اصلا ارزش استناد هم ندارد. چراکه کاملا دو مکان و دو زمان مختلف را در کنار همدیگر قرار داده‌اند و آن را منتشر کرده‌اند.
برای کشف حقیقت در مورد کودتای 28 مرداد با توجه به اینکه شما تحقیقات زیادی برای ساخت مستند «آقای نخست‌وزیر» انجام داده‌اید به چه اسنادی باید مراجعه کنیم؟
آن چیزی که ما برای آقای نخست‌وزیر مطالعه کردیم تمام منابع بود که در این زمینه موجود بود. سعی کردیم منبعی نمانده باشد که ما برای این کار مطالعه نکرده باشیم. به نظر من نقش آمریکا، نقش مهمی است و نباید این مساله نادیده گرفته شود. اگر کسی هم می‌خواهد در این زمینه مطالعه کند قائل به این موضوع باشد که از تمام جوانب مساله را بررسی کند. چون پژوهش تاریخ از یک بعد قطعا پژوهش دقیقی نیست.
منبع: فرهیختگان
